حساسيت‌هاي خبري جامعه
عباس عبدي
حساسيت‌هاي خبري مردم چگونه است؟ دو هفته پيش موسسه ايسپا نظرسنجي جمع و جوري را در سطح ملي انجام داده تا ببينند مردم بيشتر دنبال چه نوع اخباري هستند. پرسش به نسبت ساده است.
از شهروندان بالاي ۱۸ سال كشور پرسيده شد: «هر روز اخبار مختلفي در جامعه منتشر مي‌شود. بفرماييد در طول يك ماه گذشته اخبار مربوط به موضوعات مختلف را دنبال كرده‌ايد؟»
- ۷۷.۴ درصد از پاسخگويان اخبار مربوط به «تعداد مبتلايان و جانباختگان كرونا»
- ۷۴.۸ درصد اخبار «قيمت كالاهاي اساسي»
- ۷۰.۴ درصد اخبار «توليد و واردات واكسن كرونا»
- ۵۴.۷ درصد «توافقنامه بين ايران و چين»
- ۵۳.۸ درصد «قيمت سكه و دلار»
- ۴۷.۴ «مذاكرات ايران و امريكا»
- ۴۱.۸ درصد «انفجار در تاسيسات هسته‌اي نطنز»
- ۴۰.۷ درصد «اخبار كانديداهاي احتمالي رياست‌جمهوري»
- ۳۹.۸ درصد «مسابقات فوتبال باشگاه‌هاي آسيا»
- ۲۵.۸ درصد «اخبار مربوط به آزارهاي جنسي توسط چهره‌هاي مشهور»
- ۲۱.۳ درصد «اخبار مربوط به FATF» را طي يك ماه گذشته پيگيري كرده‌اند.»
اين نظرسنجي در 5 تا 9 ارديبهشت انجام شده است. پيگيري خبري مردم به‌طور طبيعي تابع اولويت‌هاي عمومي جامعه و اقشار اجتماعي است. در آن مقطع مساله كرونا ابعاد جدي‌تري پيدا كرده بود و همچنان هم تا زمان نظرسنجي ادامه داشت. در واقع در مقطع اوج‌گيري موج چهارم بوديم. در مجموع مي‌توان گفت كه پاسخ‌هاي داده شده متعارف و منطقي است. ولي نكته مهم اين است كه ببينيم چه تفاوت ويژه‌اي ميان مردم از حيث پيگيري‌هاي مزبور وجود دارد.
يكي از شيوه‌هاي آماري براي اين كار به نام تحليل عاملي است. براساس اين تحليل روشن مي‌شود كه 11 خبر مزبور را از طريق اين شيوه آماري، مي‌توانيم در ذيل سه گروه خبري مرتبط با يكديگر تفكيك كنيم. گروه اول، اخبار مربوط به مسائل خارجي و نامزدهاي انتخاباتي است. شامل اخبار مربوط به مذاكرات ايران و امريكا، انفجار نطنز، نامزدهاي احتمالي انتخابات و مذاكرات ايران و چين و FATF است. اين اخبار در مجموع از جانب گروه خاصي بيشتر پيگيري مي‌شوند و آنان را مي‌توان اخبار انتزاعي‌تر يا ريشه‌اي‌تر ناميد. گروه دوم، اخبار مربوط به آمار مبتلايان و فوت‌هاي كرونا، ساخت واكسن، قيمت كالاهاي اساسي و قيمت سكه و دلار است كه مرتبط با زندگي روزمره مردم است كه مستقيم با آن درگير هستند. هر چند تحولات آنها ريشه در مسائلي دارد كه طبعا موضوعات گروه اول اخبار است. گروه سوم، شامل اخبار فوتبال، آزارهاي جنسي و قيمت سكه و دلار است كه اينها نيز جزو اخبار سرگرمي و اوقات فراغت محسوب مي‌شوند. البته پيگيري اخبار سكه و دلار به جز وجه اقتصادي و اثرگذاري بر معيشت مردم، وجه كنجكاوي هم دارد كه در كنار اخبار ورزشي و آزارهاي جنسي قرار گرفته است. در ميان اين سه نوع خبر، اخبار دسته دوم بيش از ساير خبرها پيگيري مي‌شود. تا حدود 72درصد يعني سه‌چهارم مردم پيگير آنها هستند. سپس اخبار دسته اول و با فاصله اندكي اخبار دسته سوم قرار مي‌گيرند كه نشان‌دهنده حساسيت مردم به اين سه دسته خبر است. اخبار گروه يك بيشتر از سوي افرادي با تحصيلات بالاتر و ميانسالان به بالا و با وضع اقتصادي بهتر پيگيري مي‌شود. در حالي كه اخبار گروه دوم تقريبا در همه گروه‌هاي سني وجود دارد ولي كساني كه هزينه زندگي آنان از متوسط جامعه كمتر است، به نسبت بيش از ديگران اين نوع اخبار را پيگيري مي‌كنند و بالاخره دسته سوم اخبار نيز بيش از همه از سوي افراد با سن پايين‌تر و البته وضع معيشتي بهتر پيگيري مي‌شود.